Bắc Kạn là một tỉnh miền núi ở vùng Đông Bắc Bộ có nhiều lợi thế phát triển lâm nghiệp, với diện tích đất quy hoạch cho lâm nghiệp lớn (417.538ha, chiếm trên 85% tổng diện tích đất tự nhiên) và được trải đều trên địa bàn của 07 huyện, thành phố và 04 khu rừng đặc dụng (CCKL, 2019). Theo kết quả kiểm kê năm 2023, tỉnh Bắc Kạn hiện có 374.027ha rừng, trong đó có 271.805ha rừng tự nhiên và 102.222ha rừng trồng (Bộ NN&PTNT, 2024). Diện tích rừng trồng chiếm 27,3% tổng diện tích rừng của toàn tỉnh, điều này chứng tỏ rằng rừng trồng đóng góp không nhỏ trong việc phát triển kinh tế nghề rừng tại tỉnh.

Mặc dù đã có những kết quả khả quan, song việc trồng mới và chuyển hoá rừng gỗ lớn thực hiện tại tỉnh phần nhiều vẫn phụ thuộc vào kinh nghiệm và kiến thức bản địa. Nguyên tắc “đất nào, cây ấy” vẫn chưa được áp dụng một cách triệt để vào các dự án trồng mới và chuyển hoá (nói trên).. Bên cạnh đó, việc phát triển rừng trồng và rừng chuyển hoá kinh doanh cây gỗ lớn còn đang thiếu sự bố trí phối hợp các loài cây, nhóm loài cây, nhất là trong rừng trồng hỗn giao. Điều này dẫn đến sự thiếu tính “đa mục đích” trong phát triển rừng trồng kinh doanh cây gỗ lớn tại địa phương.

Thực trạng hiện nay cho thấy, diện tích rừng trồng trên toàn tỉnh chủ yếu là các loài cây mọc nhanh và mục tiêu lấy nguyên liệu giấy, dăm gỗ và cây chống… vì thế, vấn đề trồng rừng lấy gỗ lớn chưa được quan tâm phát triển, dẫn đến giá trị kinh tế của rừng sản xuất còn thấp (UBND, 2018). Tình trạng này tạo ra xu hướng các chủ rừng không mặn mà trong việc đầu tư trồng rừng, làm giảm hiệu quả kinh tế và môi trường trong lĩnh vực sản xuất lâm nghiệp tại địa phương. Diện tích rừng sản xuất là rừng tự nhiên nghèo kiệt tại tỉnh Bắc Kạn còn khá lớn, đây chính là đối tượng có thể tác động để nâng cao chất lượng rừng để qua đó có thể nâng cao đời sống của chủ rừng. Bên cạnh đó, tỉnh Bắc Kạn cũng chưa xây dựng danh mục các loài cây gỗ lớn chủ lực và các vùng trồng phù hợp cho các loài này. Đây cũng là một nhiệm vụ rất cần thiết để tăng sản lượng, chất lượng và giá trị kinh tế của rừng sản xuất nhằm đảm bảo các mục tiêu của tỉnh đã đề ra.

Trồng rừng kinh doanh gỗ lớn không chỉ đem lại giá trị cao về kinh tế mà còn có tác dụng phòng hộ môi trường. Tuy nhiên cho đến nay, cả nước nói chung và tỉnh Bắc Kạn nói riêng, vấn đề này vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Một trong những nguyên nhân chính là chưa xác định được loài cây trồng rừng gỗ lớn tiềm năng, nhóm cây chủ lực phù hợp với điều kiện lập địa cho từng vùng, từng khu vực. Đồng thời, chưa áp dụng khoa học công nghệ vào trồng rừng, chưa có các cơ chế chính sách để hỗ trợ và phát triển trồng rừng gỗ lớn.

            Dự án “Ứng dụng khoa học công nghệ trong trồng rừng gỗ lớn, hỗn loài, đa mục đích nhằm tăng năng suất, giá trị sản phẩm lâm nghiệp” được thực hiện nhằm mục tiêu xác định được khả năng phát triển rừng gỗ lớn của tỉnh Bắc Kạn theo các đối tượng chuyển hóa rừng trồng kinh doanh gỗ nhỏ thành kinh doanh gỗ lớn, trồng lại rừng sau khai thác, trồng rừng mới (trên đất trống, đồi núi trọc), khoanh nuôi tái sinh rừng tự nhiên kết hợp trồng bổ sung.

            Kết quả thực hiện của dự án: Điều tra khảo sát cho thấy,sinh trưởng của các loài cây gỗ lớn đang được gây trồng (Mỡ, Lát, Trám, Giổi ...) ở một số địa phương là khả quan, tăng trưởng trung bình của cây đạt khoảng 0,012 -0,019m3/cây/năm; Nếu với mật độ khoảng 1.000 cây/ha, thì năng suất cũng đạt tới 12-19m 3/ha/năm, đây là tốc độ sinh trưởng ở mức độ trung bình khá của các loài cây bản địa. Như vậy, nếu trồng rừng gỗ lớn hỗn loài đa mục đích như dự án đã triển khai với mật độ 830 cây/ha, sau 10 năm dự kiến sẽ có sản lượng khoảng 100- 150m3 gỗ lớn giá thành cao hơn là hoàn toàn khả thi; Kết quả phân tích đất tại các mô hình rừng trồng cho thấy, đất trồng rừng tại Bắc Kạn chủ yếu là đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất, đất hơi chặt và chua (pHkcl: 3-4), các chỉ số P2O5 ở mức giàu P, các chi số K và N ở mức độ trung bình; Dự án đã lựa chọn được một danh mục 11 loài cây bản địa có khả năng trồng rừng gỗ lớn cho từng vùng tại tỉnh Bắc Kạn, từ đó xây dựng được bản đồ lập địa phù hợp cho từng loài cây được lựa chọn như: Mỡ, Trám đen, Trám trắng, Giổi xanh, Lát...; Dự án đã xây dựng 04 loại mô hình phát triển trồng rừng gỗ lớn cho 04 đối tượng phổ biến tại Bắc Kạn: Đất trống đồi trọc, đất sau khai thác rừng trồng; khoanh nuôi, tái sinh rừng tự nhiên sản xuất kết hợp trồng bổ sung và chuyển hóa rừng trồng mỡ gỗ nhỏ thành trồng rừng gỗ lớn với các kết quả sinh trưởng của các loài rất khả quan. Đặc biệt mô hình chuyến hóa rừng trồng mỡ gỗ nhỏ thành rừng gỗ lớn mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt sau khi tỉa thưa; đối với mô hình khoanh nuôi, tái sinh rừng tự nhiên sản xuất kết hợp trồng bổ sung cần lưu ý: sau khi xử lý thực bì theo băng, theo đám để trồng cây gỗ lớn cần duy trì không gian ánh sáng, cho đến khi cây gỗ lớn khép tán; Thị trường các loài cây gỗ lớn ổn định, hiện tại không có đủ số lượng gỗ lớn đặc biệt là gỗ các loài cây bản địa để cung cấp theo nhu cầu tiêu dùng trong khu vực điều tra; Từ kết quả điều tra, đánh giá rừng trồng cung cấp gỗ lớn ở tỉnh Bắc Kạn, dự án đã đề xuất được các một loạt các giải pháp, cơ chế chính sách về quy hoạch vùng trồng, khoa học công nghệ; vốn, tổ chức sản xuất... góp phần phát triển trồng rừng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh.