Cà gai leo (Solanum procumbens Lour) là cây dược liệu, thuộc họ cà (solanaceae), trước đây chúng mọc hoang khắp nơi từ vùng núi thấp cho đến vùng trung du hay vùng đồng bằng ven biển. Ngày nay, cà gai leo được trồng khá phổ biến ở các tỉnh miền núi phía Bắc của Việt Nam. Với đặc điểm dễ trồng, không kén đất, ít sâu bệnh, phát triển quanh năm, ít sử dụng phân bón và thuốc BVTV, cây Cà gai leo cho năng suất, sản lượng tương đối ổn định, có giá trị kinh tế cao, tạo việc làm ổn định cũng như thu nhập cho người lao động. Tuy nhiên diện tích cà gai leo của Bắc Kạn nói chung và huyện Chợ Mới nói riêng hiện nay còn ít, bên cạnh đó diện tích cho thu hoạch chỉ đạt 50%. Đa số diện tích cà gai leo được chăm sóc theo tập quán sản xuất của người dân địa phương, nên năng suất, chất lượng và hiệu quả còn thấp. Các cơ sở sản xuất, chế biến sản phẩm từ dược liệu chưa nhiều, hình thức sản xuất phân tán, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, không đồng đều, chế biến chưa đồng bộ. Sản xuất thủ công, dựa vào kinh nghiệm là chính, chưa áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất từ khâu trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến nên chưa thành vùng sản xuất hàng hóa, giá bán không ổn định và thấp hơn so với các tỉnh bạn, chưa phát huy hết hiệu quả trong việc nâng cao thu nhập cho người dân do đó hiệu quả kinh tế chưa tương xứng với tiềm năng.

Để phát huy lợi thế cây cà gai leo địa phương cần có các giải pháp tổng thể nhằm nâng cao năng suất chất lượng nguyên liệu như: xây dựng mô hình sản xuất cà gai leo theo hướng GACP; đầu tư trang thiết bị hiện đại; ứng dụng công nghệ chế biến tiên tiến; đa dạng hóa sản phẩm; tiếp thị phát triển thị trường; đào tạo đội ngũ cán bộ chủ chốt, trồng thay thế diện tích cũ bằng giống mới, tạo ra một số sản phẩm có chất lượng cao, gắn kết giữa sản xuất nguyên liệu với chế biến và tiêu thụ sản phẩm, củng cố, xây dựng và phát triển một số thương hiệu cà gai leo gắn với truy xuất nguồn gốc, trong đó lấy các hợp tác xã nông nghiệp là hạt nhân để hỗ trợ kỹ thuật và nguồn lực thúc đẩy phát triển Cà gai leo bền vững tại tỉnh Bắc Kạn.

Kết quả triển khai dự án: Đã xây dựng mô hình trồng cà gai leo theo hướng GACP, quy mô thực hiện 10 ha tại HTX Nông nghiệp sạch Tân Sơn, xã Tân Sơn, huyện Chợ Mới và HTX Trồng và Sản xuất Dược liệu Bảo Châu, Văn Lang, huyện Na Rì; Mô hình sơ chế Cà gai leo tại HTX Nông nghiệp sạch Tân Sơn: 10 ha trồng Cà gai leo sơ chế được 75,10 tấn dược liệu khô đạt tiêu chuẩn theo Dược điển Việt Nam; Năm 2022 và 2023 Công ty Thái Hưng đã ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm cây cà gai leo với HTX trồng và sản xuất Dược liệu Bảo Châu, huyện Na Rì. Đến tháng 10/2023 đã thu mua 50,1 tấn dược liệu khô đạt tiêu chuẩn theo Dược điển Việt Nam; Xây dựng được tài liệu hướng dẫn kỹ thuật trồng Cà gai leo theo hướng GACP phù hợp với điều kiện tại tỉnh Bắc Kạn; Xây dựng được tài liệu hướng dẫn kỹ thuật thu hoạch, sơ chế và bảo quản Cà gai leo theo hướng GACP phù hợp với điều kiện tại tỉnh Bắc Kạn; Đã hoàn thành đào tạo cho 04 kỹ thuật viên cơ sở tại HTX nông nghiệp sạch Tân Sơn về các quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc cà gai leo theo tiêu chuẩn GACP. Các học viên đã nắm vững và làm chủ được các quy trình công nghệ; Đã hoàn tổ chức được 02 lớp tập huấn kỹ thuật cho 40 lượt nông dân tại huyện Chợ Mới và 2 lớp cho 50 người tại huyện Na Rì về các quy trình kỹ thuật của dự án, các hộ tham gia lớp tập huấn đã nắm bắt và làm chủ được các quy trình kỹ thuật được tập huấn; Đã tổ chức được 01 cuộc hội thảo đánh giá kết quả thực hiện dự án tại các huyện Chợ Mới. Các buổi hội thảo đã được tổ chức thành công tốt đẹp; Đã phối hợp với Bộ phận truyền thông của Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Kạn thực hiện xây dựng 01 phóng sự về dự án được phát trên Đài PTTH tỉnh Bắc Kạn