Theo học thuyết hình thái kinh tế - xã hội của chủ nghĩa Mác - Lênin, dân số là một trong những yếu tố căn bản của tồn tại xã hội, cùng với điều kiện tự nhiên và phương thức sản xuất, xét đến cùng, quy định tất cả các phương diện khác nhau của đời sống xã hội. Dân số không chỉ xét về mặt số lượng mà quan trọng là mặt chất lượng. Chất lượng dân số tốt cũng có nghĩa là chất lượng con người tốt, chất lượng nhân lực tốt. Nhân lực tốt, tức là bộ phận quyết định nhât trong lực lượng sản xuất - người lao động, cũng tốt. Nhờ đó mà nền sản xuất và đời sống xã hội mới có thể tốt đẹp trên các phương diện khác nhau. Theo nghĩa đó, con người là trung tâm, là chủ thể, là động lực, là mục tiêu, là nhân tố quyết định sự phát triển kinh tế, xã hội của các quốc gia. Bởi vậy, ngày nay, các quốc gia đều rất chú trọng vào chất lượng dân số. Việt Nam và Nga cũng không phải là ngoại lệ. Mặc dù mỗi nước có những tiền đề, điều kiện, bối cảnh đặc thù thì bên cạnh những vấn đề chung về an ninh dân số, phát triển dân số còn có những vấn đề được đặt ra theo những cách riêng, đặc thù. Việc giải quyết các vân đê vê đảm bảo an ninh và phát triển dân số của mỗi nước có thể là bài học hoặc gợi ý hữu ích về chính sách cho nhau trong lĩnh vực này.