Bài viết này khảo cứu về một tổ chức của cộng đồngCông giáo Nam Bộ trong những năm kháng chiến chống thựcdân Pháp. Tác giả đặc biệt chú ý đến các nguồn sử liệu, bài viếtnhấn mạnh các căn nguyên nội tại của chính thực thể Công giáođã tác động tới các hình thái vận động của tổ chức Công giáokháng chiến này. Điều đặc biệt có thể thấy trong các phân tíchcủa bài viết là Hội Công giáo kháng chiến Nam Bộ luôn songhành giữa hai trạng thái vận động vừa kháng chiến vừa sinhhoạt tôn giáo. Trên thực tế hai hoạt động này có những tươnghỗ nhất định. Các nguồn tư liệu cho thấyđộng lực từ niềm tintôn giáo đã giúp những người Công giáo xác quyết trong lựachọn của họ. Mặt khác, việc họ đồng hành với những ngườiCộng sản trong cuộc kháng chiến này còn do những nguyênnhân tôn giáo khác như tự do niềm tin, tâm lý trong quá khứ,hay sự dấn thân mạnh mẽ của chính những linh mục Công giáođứng trong hàng ngũ lãnh đạo .