Lúa trong các di tích đất đắp dạng tròn ở Bình Phước và viễn cảnh nghiên cứu

Chỉ số đề mục

Lĩnh vực nghiên cứu

Khảo cổ học và tiền sử

Dạng tài liệu

Tác giả

Nguyễn Khánh Trung Kiên⁽¹⁾

Nhan đề

Lúa trong các di tích đất đắp dạng tròn ở Bình Phước và viễn cảnh nghiên cứu

Nhan đề tiếng anh

Rice in archaeological sites of circular earthworks in Binh Phuoc province and research perspectives

Nguồn trích

Khoa học xã hội TP. Hồ Chí Minh

Năm xuất bản

2021

Số

10

Trang

67-82

ISSN

1859-0136

Từ khóa

Di tích đất đắp dạng tròn, Làng tròn, Lúa cổ, AMS, Niên đại trực tiếp

Từ khóa tiếng anh

Circular earthwork site, Round villages, Ancient rice, Binh Phuoc, AMS, Direct dating

Tóm tắt

Nghiên cứu liên ngành khảo cổ học và cổ thực vật học trong những năm gần đây đã phát hiện lúa thuần dưỡng (Oryza sativa japonica) trong các di tích đất đắp dạng tròn ở Bình Phước. Niên đại trực tiếp của những hạt lúa này được xác định khoảng 4.000 đến hơn 3.000 năm cách ngày nay, tương thích với tuổi của tầng văn hóa nơi được phát hiện. Các phát hiện này mang lại nhận thức mới, góp phần nhận diện rõ nét hơn về đời sống và sinh kế của chủ nhân những “làng tròn” thời tiền sử, chỉ ra họ đã biết đến nông nghiệp trồng lúa bên cạnh việc khai thác nguồn lợi từ môi trường tự nhiên. Kết quả này gợi mở viễn cảnh nghiên cứu với việc áp dụng kỹ thuật phân tích hiện đại như xác định niên đại trực tiếp hay di truyền học cho các loài thực vật cổ để góp phần tái hiện sự lan tỏa của nông nghiệp trồng ở Đông Nam Á lục địa.

Tóm tắt tiếng anh

The interdisciplinary study of archaeology and archaeo-botanical in recent years has discovered cultivated rice (Oryza sativa japonica) in some circular earthwork sites in Binh Phuoc province. The direct dating of the rice grains is compatible with the AMS dating of the cultural layers in which it was discovered, approximately 4,000 to 3,000 years ago. This finding has brought new insights into the life and subsistence of the owners of prehistoric "round villages", indicated that they had cultivated rice farming beside hunting and gathering from the natural environment. These findings suggest research perspective with the application of modern techniques such as AMS direct dating and genetic analysis (DNA) for ancient plant species that will contribute to sketch out the spreading of rice cultivation in the mainland Southeast Asia.

Kí hiệu kho

TTKHCNQG, CVv 212

File toàn văn

Xem toàn văn

Tài liệu tham khảo

[1] Zhenhua Deng, Hsiao-chun Hung, MikeT. Carson, AdhiAgus Oktaviana, Budianto Hakim, Truman Simanjuntak (2020), “Validating earliest rice farming in the Indonesian Archipelago”,Scientific Reports. https://doi.org/10.1038/s41598-020-67747-3
[2] Phạm Hữu Hiến, Đinh Nho Dương, Nguyễn Khánh Trung Kiên (2018), “Mối quan hệ giữa văn hóa của người S’tiêng với các di tích đất đắp dạng tròn ở Bình Phước”,Kỷ yếu Hội nghị thông báo kết quả nghiên cứu khoa học (lưu hành nội bộ). Viện Khoa học Xã hội vùng Nam Bộ
[3] Phạm Đức Mạnh (1995), “Về khuynh hướng hoạt động kinh tế nông nghiệp trồng lúa - rau củ nguyên thủy ở miền Đông Nam Bộ”,Tạp chí Khoa học Xã hội số 26 (IV/1995), tr. 107-116
[4] Oxenham, Marc F., Philip J. Piper, Peter Bellwood, Chi Hoang Bui, Khanh Trung Kien Nguyen, Quoc Manh Nguyen, Fredeliza Campos, Cristina Castillo, Rachel Wood, Carmen Sarjeant, Noel Amano, Anna Willis, Jasminda Ceron (2015), “Emergence and Diversification of the Neolithic in Southern Vietnam: Insights F-rom Coastal Rach Nui”,The Journal of Island & Coastal Archaeology, 00:1-30. DOI: 10.1080/15564894.20 14.980473
[5] Ornob Alam, Rafal M Gutaker, Cheng - Chieh Wu, Karen A Hicks, Kyle Bocinsky, Cristina Cobo Castillo, Stephen Acabado, Dorian Fuller, Jade A d’Alpoim Guedes, Yueie Hsing, Michael D Purugganan (2021), “Genome Analysis Traces Regional Dispersal of Rice in Taiwan and Southeast Asia”,Molecular Biology and Evolution; msab209, https://doi.org/10.1093/molbev/msab209
[6] Nguyễn Khánh Trung Kiên, Phạm Hữu Hiến (2019), “Một số nghiên cứu mới về những di tích đất đắp dạng tròn trên địa bàn tình Bình Phước”,Tạp chí Khoa học Xã hội số 11 (255)
[7] Nguyễn Khánh Trung Kiên, Nguyễn Nhựt Phương (2020), “Di tích đất đắp dạng tròn ở Đông Nam Bộ: không gian phân bố, quy mô và niên đại”,Tạp chí Khảo cổ học số 5
[8] Malleret, Louis Malleret (1959), “Ouverages circulaire en terre dans L’Indochine Mérionale”,Bulletin de l’Ecole Francaise de l’Extrême-Orient. 49), pp. 409-434
[9] Kojo, Yasushi, Sytha Pheng (1998), “A Preliminary Investigation of a Circular Earthwork at Krek, Southeastern Cambodia”,Anthropology Science 106 (3), pp. 229- 244
[10] Heng Sophady, Sirik Kada (2004), Report on Mapping of Memotien Circular Earthwork Sites in the Red Soil Area, Aastern Mekong River, Kampong Cham province,
[11] Dega, Michael F. Dega (1999), “Circular Settlements Within Eastern Cambodia”,IndoPacific Prehistory Association Bulletin 18, 1999 (Melaka Papers Volume 2)
[12] Castillo, Cristina (2011), “Rice in Thailand: The Archaeobotanical Contribution”,Rice. 4, pp. 114-120. 10.1007/s12284-011-9070-2
[13] Castillo, Cristina, Fuller Dorian2010 (), Still too Fragmentary and Dependent Upon Chance? Advances in the Study of Early Southeast Asian Archaeobotany,50 Years of Archaeology in Southeast Asia: Essays in Honour of Ian Glover.
[14] Castillo, Cristina Cobo, Dorian Q. Fuller, Philip J. Piper, Peter Bellwood, Marc Oxenham (2017), “Hunter-gatherer specialization in the late Neolithic of southern Vietnam - The case of Rach Nui”,Quaternary International, http://dx.doi.org/ 10.1016/j.quaint.2016.11.034
[15] Bùi Chí Hoàng, Nguyễn Khánh Trung Kiên (2014), Báo cáo tổng hợp đề tài cấp Bộ “Di tích đất đắp dạng tròn ở Đông Nam Bộ: nghiên cứu loại hình, chức năng và các quan hệ văn hóa”,Tư liệu Trung tâm Khảo cổ học, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ
[16] Bùi Chí Hoàng, Nguyễn Khánh Trung Kiên, Phạm Hữu Hiến (2018), “Di tích đất đắp dạng tròn ở Bình Phước: phát hiện mới và vấn đề nghiên cứu”,Tạp chí Khảo cổ học, số 6, tr. 3-14
[17] Bellwood Peter (2010), Những nhà nông đầu tiên nguồn gốc của các xã hội nông nghiệp,
[18] Albrecht, Gerd Albrecht, Miriam Noel Haidle, Chhor Sivleng, Heang Leang Hong, Heng Sophady, Heng Than, Mao Someaphyvath, Sirik Kada, Som Sophal, Thuy Chanthourn, Vin Laychour (2000), “Cicular earthwork Krek 52/62: Recent Reasearch on the Prehistory of Cambodia”,Asian Perspectives 39 (I-2) Spring and Fall