Từ góc nhìn xã hội học văn học, báo chí và xuất bản giữ vai trò trọng yếu với văn học trong lịch sử. Bài viết đặt vấn đề tìm hiểu mối quan hệ này trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chuyển đổi từ thời bao cấp sang thời kỳ kinh tế thị trường trong giai đoạn trước và sau thời Đổi Mới. Sự chuyển đổi xã hội này tương ứng với những thay đổi của hệ hình tư duy chính trị và nghệ thuật, tân trọng nông sang thị trường tư bản, từ tư duy nguyên phiến sang đa bội, từ sự thống nhất sang phân mảnh, từ vai trò của tập thể và công đồng sang sự tự chủ mang tính cá nhân, từ quyền lực chính trị sang quyền lực kinh tế. Tương ứng với những chuyển động xã hội còn là sự nổi lên của những đặc thù nghệ thuật tương ứng về mặt thể loại, chủ đề, đề tài.