Naegleria fowleri (N. fowleri) is a brain-eating amoeba that causes primary amebic meningoencephalitis (PAM). N. fowleri is found in freshwater, it enters the human body through the nasal passage migrating into the brain, which causes severe inflammation and destruction of brain tissue. F-rom 1937 to 2018, 381 cases of PAM were reported globally, with the United States having the highest number of cases [1]. In Vietnam, medical literature recorded the first case of PAM in 2012 in a 25-year-old man with a history of exposure to freshwater through pearl diving in a natural lake in the Central region, admitted to the Hospital for Tropical Diseases in Ho Chi Minh City with symptoms of fever, headache, decreased consciousness and stiff neck. Lumbar puncture revealed the presence of leukocytes with a predominance of neutrophils, increased protein, decreased glucose, and numerous amoebas on wet mount microscopy. PCR testing of the 18s RNA target gene identified the causative agent as N. fowleri [2]. About a month later, in Ho Chi Minh City, a second case appeared in a 6-year-old boy with mental and motor developmental delay who had a brain abscess. The brain tissue sample was sent by the forensic agency for PCR testing to confirm the death was caused by N. fowleri causing a brain abscess. In 2024, Ho Chi Minh City Children's Hospital 1 recorded a case of brain-eating amoeba in a 10-month-old child admitted to the hospital on the 3rd day with high fever, vomiting, and lethargy. PCR testing of the cerebrospinal fluid found N. fowleri with a count of 3.3x107 copies/mL [3]. PAM presents with symptoms similar to bacterial meningitis, making initial diagnosis difficult. Treatment involves a combination of pharmacotherapy and supportive care. In Vietnam, PAM caused by N. fowleri is rare and not well known. This review highlights the genetic diversity, advances in diagnosis, and effective treatments for N. fowleri.

Naegleria fowleri (N. fowleri) được biết là amíp ăn não người gây ra bệnh cảnh viêm não màng não do amíp nguyên phát (primary amebic meningoencephalitis: PAM). N.  fowleri tìm thấy trong nước ngọt, xâm nhập vào cơ thể người qua mũi di chuyển vào não, gây viêm não nghiêm trọng rồi hoại tử mô não. Từ năm 1937 - 2018, có 381 trường hợp PAM đã được báo cáo trên toàn cầu, trong đó Mỹ có số mắc đứng đầu [1]. Tại Việt Nam, y văn ghi nhận vào năm 2012 xảy ra 1 trường hợp PAM đầu tiên ở nam thanh niên 25 tuổi có tiền sử tiếp xúc với nước ngọt qua hoạt động ngụp lặn bắt  ngọc trai ở hồ tự nhiên miền Trung, nhập Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh với triệu chứng sốt, đau đầu, giảm ý thức và cứng gáy. Chọc dò dịch não tủy xét nghiệm có hiện diện bạch cầu với thành phần đa nhân trung tính chiếm ưu thế, đạm tăng, đường giảm, trên kính hiển vi soi ướt thấy xuất hiện nhiều amíp, xét nghiệm PCR đoạn gen đích RNA 18s xác định tác nhân gây bệnh là N. fowleri [2]. Khoảng hơn một tháng sau đó, tại Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục xuất hiện ca bệnh thứ 2 trên bé trai 6 tuổi chậm phát triển tâm thần và vận động có khối áp-xe ở não, mẫu bệnh phẩm mô não được cơ quan pháp y gởi làm xét nghiệm PCR (polymerase chain reaction) xác định tử vong do tác nhân N. fowleri gây áp-xe não. Trong năm 2024, Bệnh viện Nhi đồng 1 Thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận một trường hợp amíp ăn não người ở trẻ 10 tháng tuổi vào viện ngày thứ 3 với sốt cao, nôn ói, lừ đừ, xét nghiệm PCR dịch não tủy tìm thấy tác nhân N. fowleri với số lượng 3,3x107 copies/mL [3]. PAM biểu hiện các triệu chứng giống như viêm màng não do vi khuẩn, gây khó khăn trong chẩn đoán ban đầu. Điều trị kết hợp liệu pháp dùng thuốc và chăm sóc hỗ trợ. Tại Việt Nam, PAM do N. fowlerilà bệnh hiếm và chưa có nhiều thông tin. Bài tổng quan này nêu lên sự đa dạng về gen, tiến bộ trong chẩn đoán và các phương pháp điều trị hiệu quả bệnh do N. fowleri gây ra.