Bacoside là nhóm hợp chất triterpene glycosid có cấu trúc nhân dammarane, được biết đến là thành phần hóa học chính, sở hữu nhiều hoạt tính sinh học quý báu, đặc biệt là tác dụng trên hệ thần kinh giúp cải thiện trí nhớ, tăng cường khả năng nhận thức, học hỏi của rau đắng biển (Bacopa monnieri). Bacoside A3 là một trong những hợp chất bacoside chính được tìm thấy trong rau đắng biển, chịu trách nhiệm cho hoạt tính của nhóm chất bacoside và được sử dụng như chất chuẩn để phân tích xác định hàm lượng bacoside tổng trong dược liệu hoặc cao chiết rau đắng biển. Tuy nhiên hiện nay ở Việt Nam, chất chuẩn Bacoside A3 chưa có sẵn mà phải nhập khẩu từ nước ngoài với giá rất cao và thời gian đặt hàng kéo dài. Vì vậy để chủ động trong việc tự tạo nguồn nguyên liệu chất chuẩn trong nước, trong bài báo này chúng tôi trình bày kết quả điều chế, thiết lập chất chuẩn bacoside A3 (với độ sạch cao ≥ 98%, hiệu suất đạt 0,006% so với dược liệu mẫu khô) từ dược liệu rau đắng biển thu tại Thanh Hoá. Đồng thời xây dựng quy trình định lượng bacoside tổng (tính theo tổng hàm lượng của 5 hợp chất bacoside chính là: bacoside A3, bacopaside I, bacopaside II, bacopaside X, và bacopasaponin C) theo chất chuẩn bacoside A3. Quy trình phân tích có độ lặp lại, độ chính xác và độ nhạy cao, được áp dụng để đánh giá chất lượng cao chiết rau đắng biển Việt Nam ở các điều kiện chiết xuất khác nhau. Kết quả cho thấy phương pháp chiết 5 (ngâm dược liệu rau đắng biển khô với nước ở nhiệt độ phòng 8 giờ sau đó loại nước và chiết mẫu với cồn 96 độ ở 60oC) tạo ra cao chiết có hàm lượng bacoside tổng là cao nhất (10,6%). Đây là lần đầu tiên hợp chất bacoside A3 được điều chế và thiết lập làm chất chuẩn từ dược liệu rau đắng biển của Việt Nam và được áp dụng để đánh giá chất lượng của các cao chiết rau đắng biển ở các điều kiện chiết xuất khác nhau.

Bacoside is the name of triterpene glycosides with dammarane structure, known to be the main chemical constituent in Bacopa monnieri, which possesses many valuable biological activities, especially effects on the nervous system to help improve memory, enhance cognition and learning. Bacoside A3 is one of the major bacosides found in B. monnieri, which is considered to be the main component responsible for the activity of bacosides and has been used as a standard to determine the total bacoside content in B. monnieri raw material and extracts. However, currently in Vietnam, bacoside A3 is not available and must be imported from abroad with a very high price and long order time. Therefore, in order to be proactive in creating a domestic source of bacoside A3, in this article we present the results of preparation and establishment of the standard bacoside A3 (with high purity ≥ 98%, yield of 0.006% compared to dry sample) from B. monnieri collected in Thanh Hoa province. Simultaneously, the process of quantitative analysis of total bacosides (the total content of five major bacosides: bacoside A3, bacopaside I, bacopaside II, bacopaside X, và bacopasaponin C) according to bacoside A3 was developed. The analytical procedure had high reproducibility, accuracy and sensitivity, was applied to evaluate the quality of B. monnieri extracts under different extraction conditions. The results showed that the extraction method 5 (soaking dried B. monnieri powder in water at room temperature for 8 hours and then removing water and extracting with alcohol (96 degrees) at 60oC produced the extract with the highest total bacoside content (10.6%). This is the first time that bacoside A3 has been prepared and established as a standard from Vietnamese B. monnieri and was applied to evaluate the quality of B. monnieri extracts under different extraction conditions. applied to evaluate the quality of B. monnieri extracts under different extraction conditions.